NGUYỄN NGỌC NGẠN
Nghĩ về một chuyến đi
Cách đây 18 năm, đầu
mùa hè 1995, tôi đang thu hình tại Paris thì có người đến khách sạn mời tôi và Kỳ Duyên qua Moscow trình diễn. Lúc ấy tình hình bên Nga còn phức tạp mà
cô Kỳ Duyên thì đang mang thai đứa con đầu lòng nên chúng tôi từ chối. Từ đó thỉnh
thoảng vẫn có người rủ đi Nga, nhưng cả Kỳ Duyên lẫn tôi đều ngần ngại.
Năm nay, 2013, một người
bầu show trẻ tuổi ở Moscow có ý định tổ chức một show lớn, tôi thấy mình tuổi
đã cao sợ rằng sức khỏe nay mai suy yếu không đi được nữa, nên tôi nhận lời, nhất
là cùng đi với tôi có đến gần 10 nghệ sĩ. Trong thâm sâu, tôi muốn viếng thăm Mạc
Tư Khoa một chuyến để gặp gỡ khán giả đồng hương bên ấy, tìm hiểu và cảm thông
cuộc sống của họ, giống như tôi đã từng đi diễn tại hầu hết các nước Cộng Sản
cũ, nay đã đứng vào khối tư bản như Ba Lan, Tiệp Khắc, Slovaskia, Đông Đức và
Hung Gia Lợi.
Tuy chưa gặp nhau lần
nào, nhưng qua điện thoại, tôi thấy bầu show Nguyễn Huy Hoàng từ Moscow, nói chuyện với tôi chẳng những rất lịch sự mà đúng
ra phải nói là rất lễ phép! Hoàng cho biết sẽ có 6,000 khán giả và chắc chắn vé
sẽ sold out bởi chúng tôi qua lần đầu. Hoàng mời cả bà xã tôi cùng đi và anh ta
thúc giục tôi mua vé business class (chữ Hoàng dùng là vé VIP) Hoàng sẽ trả hết
mọi chi phí cho vợ chồng tôi. Hoàng còn bảo:
- Chú tuổi già sức yếu,
nếu cần đem theo một bác sĩ thì cháu cũng đài thọ tất!
Lần đầu tiên có một bầu
show nói chuyện với tôi mà cứ nhắc đi nhắc lại mãi là “Chú tuổi già sức yếu”
làm tôi cũng chợt thấy mình cũng già yếu thật! Mỗi năm tôi đi Úc tối thiểu một
lần. Bay Air Canada mất khoảng 23 tiếng từ Toronto sang Sydney. Hành trình đi Moscow chưa tới 12 tiếng, đâu đến nỗi mệt mỏi lắm!
Rồi Hoàng gửi deposit
cho tôi 10,000 đô, nhờ một người quen từ Montreal chuyển giúp. Sở dĩ tôi nhắc con số này là để nhấn mạnh
một điểm: Hoàng phải chắc chắn lắm về sự thành công của show này, nên mới
deposit nhiều như thế. Chứ bình thường bầu show chỉ đặt cọc 1,000 thôi. Hoàng
nói:
- Show diễn là ngày thứ
bảy 28 tháng 9. Nhưng cô chú nên sang trước mấy hôm để cháu mời cô chú đi tham
quan nước Nga. Đồng bào bên này ai cũng mong gặp chú vì bao nhiêu năm nay chỉ
nhìn thấy chú trên màn hình…
Hôm sau Hoàng lại phone
cho tôi và bảo:
- Lần đầu tiên chú sang
Nga, chú nên đem theo một số sản phẩm như băng đĩa, vì ai cũng muốn mua làm kỷ
niệm, nhất là có chữ ký của chú và được chụp ảnh với chú!
Hơn 20 năm đi lưu diễn,
ít khi tôi bận tâm bán hàng! Lý do chính là lười! Chỉ riêng ở Đại Hội Thánh Mẫu
thì tôi luôn luôn ngồi ký băng suốt cả ngày, nhưng đó là bán dùm cho Trung Tâm
Thúy Nga chứ không phải của mình. Chỉ có cách đây 2 năm, khi mới phát hành cuốn
sách Kỷ Niệm Sân Khấu thì tôi có đem
đi một vài show. Nhưng sách nặng quá, tối đa một lần khuân theo được 30 cuốn là
cùng và số lượng ít ỏi ấy, có khi chỉ 10 phút đã hết!
Chuyến này đi Nga, do lời
đề nghị của Hoàng, tôi muốn có một sản phẩm mới để phát hành bên ấy. Nhớ lại hồi
tháng 8 ở Đại Hội Thánh Mẫu, khá đông khán thính giả gặp tôi, cứ yêu cầu tôi thực
hiện một băng audio book toàn chuyện cười để họ lái xe xa, nghe cho vui và đỡ
buồn ngủ, Tôi bảo:
- Một cuốn audio book
trung bình dài 2 tiếng. Lấy đâu ra chuyện cười mà nhét cho đầy 2 tiếng đồng hồ?
Một khán giả bảo tôi:
- Đâu cần phải toàn
chuyện mới! Chuyện cũ kể lại cũng vẫn hay. Trên TV hằng ngày, người ta vẫn chiếu
đi chiếu lại những show comedy cũ như Seinfeld, Three’s Company, Married With Children,
mà vẫn có người coi!
Tôi nghe cũng thấy xuôi
tai, thành ra nhân dịp chuẩn bị đi Nga, tôi gọi cho Kỳ Duyên và hẹn ngày gặp
nhau tại phòng thu của Thúy Nga để hai người kể jokes thu vào CD.
Kỳ Duyên tiết lộ ý định
này cho cô Tô Ngọc Thủy và Huỳnh Thi. Cô Thủy liền gọi cho tôi và hăng hái nói:
- Thu chuyện cười thành
audio book uổng lắm chú ơi! Con đề nghị thu hình, phát hành thành DVD!
Thế là từ lúc Thúy Nga
quyết định cho tới buổi trình diễn thực thu hình chỉ có 12 ngày. Tôi mời thêm 3
ca sĩ phụ diễn là Tuấn Ngọc, Quang Lê và Hương Thủy bởi cả ba người này ngoài
tài ca hát còn kể chuyện vui rất có duyên.
Cũng may là vé bán rất
nhanh, khán giả đến đầy rạp và cuốn DVD hoàn tất kịp thời để Kỳ Duyên và tôi
đem đi Nga. Đó là cuốn DVD mang tên CHUYỆN CƯỜI PARIS BY NIGHT sẽ phát hành vào ngày 26 tháng 9/2013.
Khác với đại đa số các
quốc gia Âu châu, giờ này Nga vẫn đòi du khách đến thăm phải có Visa. Những thủ
tục rườm rà, những câu hỏi lý lịch của thời còn Liên Xô, bây giờ chế độ đã thay
đổi rồi nhưng họ không cập nhật, vẫn cứ cật vấn đủ thứ, dường như sợ mình sẽ trốn
để ở lại nước Nga! Họ đòi giữ passport ít nhất 2 tuần. Với người khác thì không
sao, nhưng với tôi thì trở ngại lắm bởi tuần nào tôi cũng cần passport để đi Mỹ
trình diễn. Rất may, chị Khánh Hoài ở Montreal, chủ nhân một travel agency lâu
năm, chỉ cho tôi một văn phòng chuyên lo visa khẩn cấp đi Nga. Tôi tìm đến gặp
họ thì lại vướng một trắc trở khác: Passport của tôi tuy còn 2 năm nữa mới hết
hạn, nhưng vì đóng dấu nhiều quá, chỉ còn 2 trang trống. Mà tòa đại sứ Nga đòi
phải có 2 trang trống sát bên nhau mới được cấp visa! Tôi lại phải chạy về xin
đổi passport mới, loại express, được cấp trong 3 ngày. Sau đó trở lại xin visa
express của Nga tốn khoảng 350 đô một người.
Khi tôi thông báo cho bầu
show bên Moscow biết tôi đã có đầy đủ vé máy bay và visa để họ biết ngày giờ ra
đón tôi tại phi trường Domodedovo thì cũng là lúc Hoàng buồn rầu cho tôi biết
Tòa Đại Sứ Việt Nam ở Moscow yêu cầu Ban Tổ Chức hủy bỏ buổi trình diễn của
tôi, một mình tôi thôi!
Lúc Hoàng báo tin đó,
tôi không cảm thấy ngạc nhiên lắm bởi chuyện đó đã từng xảy ra nhiều lần. Ở Ba
Lan, ở Tiệp Khắc, khi quảng cáo tên tôi lần đầu, sứ quán Việt Nam đều gọi bầu
show lên năm lần bảy lượt và lần nào cũng yêu cầu bỏ tôi ra khỏi thành phần nghệ
sĩ:
- Ca sĩ thì còn duyệt
bài trước được, chứ dẫn chương trình (MC) thì biết ông ấy nói cái gì mà dám đưa
lên sân khấu!
Ở đâu sứ quán cũng nói
câu đó với bầu show và yêu cầu cancel tôi. Nhưng bầu show khéo thu xếp cách này
hay cách khác, cho nên cuối cùng tôi đều trình diễn được ở Ba Lan, Tiệp Khắc,
Đông Đức, Hung Gia Lợi và Slovaskia là những nước xã hội chủ nghĩa cũ. Dĩ nhiên
người Việt ở những quốc gia này, tuy không còn nằm trong khối Cộng sản nữa,
nhưng áp lực của các tòa Đại Sứ hoặc Lãnh Sự vẫn chi phối họ rất mạnh mẽ bởi gia
đình và thân nhân họ đều còn ở Việt Nam. Họ sợ bị sự trù dập hoặc khi cần xin xỏ
điều gì thì sẽ gặp khó khăn nên họ vẫn vâng lệnh chính quyền Việt Nam. Cụ thể là muốn tổ chức show ca nhạc mời toàn nghệ sĩ
từ Mỹ qua, chắc chắn bầu show phải hỏi ý kiến Tòa Đại Sứ trước và hứa hẹn bao
nhiêu vé mời cho các quan chức và nhân viên của tòa Đại Sứ hoặc Lãnh Sự.
Lần này ở Nga tôi cũng
tưởng sẽ giống như mấy nước kia, nghĩa là rồi mọi chuyện cũng xong. Nhưng hóa
ra không xong! Chẳng phải Tòa Đại Sứ Việt Nam ở Nga cứng rắn, bởi nếu họ cứng rắn,
dứt khoát không cho tôi qua ngay từ đầu thì Hoàng đã không gửi cho tôi 10,000
đô! Ban Tổ Chức gửi trước cho tôi số tiền ấy có nghĩa là đã có được sự đồng thuận
hoặc ít ra là không phản đối của Tòa Đại Sứ.
Cũng chẳng phải lúc đầu
Tòa Đại Sứ chấp thuận rồi phút chót đổi ý. Hoàng cho tôi biết, đây là chỉ thị từ
trong nước: Chính quyền bên Việt Nam dứt khoát ép buộc phải bỏ tôi trong show đó!
Tôi nhớ mới cách đây
hơn 3 tháng, anh Nguyễn Sĩ, chủ nhiệm tờ Sàigòn Nhỏ ở Minnesota, cũng là một bầu
show chuyên nghiệp lâu năm, có ý định tổ chức một show ca nhạc tại Bangkok vào
mùa Hè 2013. Show ở Thái Lan tất nhiên nhắm vào khán giả ở Việt Nam, đặc biệt là Sàigòn. Dân Sàigòn bây giờ qua Thái Lan
nườm nượp vì không cần visa. Như vậy thì Nguyễn Sĩ phải quảng cáo tại Việt Nam. Nhưng khi anh nhờ người quen bên Sàigòn đăng báo quảng
cáo thì không một tờ báo nào dám nhận vì trong poster có tôi. Tờ nào cũng bảo:
- Bỏ ông Ngạn ra thì
chúng tôi mới dám đăng!
Cuối cùng Sĩ hủy show không
làm nữa vì thấy quá phức tạp. Tôi nhớ nhạc sĩ Thanh Sơn khi mới từ trong nước
ra, gặp tôi, kể cho tôi nghe những tiếp xúc thường nhật với các giới chức cao cấp
trong nước và kết luận:
- Thời buổi này khi không
còn súng đạn nữa thì họ sợ những tiếng nói có tầm ảnh hưởng đối với quần chúng!
Bầu show trong nước nhiều
lần mời tôi về, qua điện thoại, qua trung gian những người ở bên này, và nhất
là gặp tôi trực tiếp cách đây 2 năm khi tôi trình diễn ở Campuchia. Tôi nghĩ,
giả như tôi nhận lời về trình diễn trong nước thì chính quyền lại không ngại, bởi
nếu tôi nói điều gì trái ý thì họ có thể bắt giữ ngay. Còn tôi trình diễn ở các
nước khác như Nga, như Thái Lan thì họ phải ngăn cản, bởi ở các quốc gia ấy, dù
tôi có nói gì đi chăng nữa thì họ cũng đâu có quyền bắt tôi, cho nên thà họ chặn
trước cho chắc ăn!
Tôi ít khi nói những lời
chính trị mạnh mẽ trên sân khấu. Khi cần, dĩ nhiên tôi vẫn nói nhưng luôn luôn
cố gắng ngắn gọn và đơn giản, vì ngắn gọn và đơn giản thì người ta mới dễ nhớ.
Chẳng hạn năm ngoái, 2012, khi giới thiệu Quốc Khanh và Đan Nguyên hát bài Anh Là Ai và Việt Nam Tôi Đâu của Việt Khang ở Melbourne, Sydney, Paris và Na Uy, tôi nói:
“Dù nhìn từ bất cứ góc
độ nào, người ta cũng phải thấy rằng, nhân quyền là quyền tự nhiên của mỗi người
chứ không phải là ân huệ mà nhà nước ban phát”!
Lời giới thiệu này của
tôi, khi có người bỏ lên internet, tất nhiên chính quyền trong nước không vui
chút nào. Đó có lẽ cũng thêm một lý do mà họ ngăn cản tôi trình diễn bên Nga
năm nay.
Nguyễn Ngọc Ngạn
25
tháng 9/2013
